لیزیک چشم

امروزه جراحی ليزيك را می‌توان متداول‌ترين جراحي‌ اصلاح عیوب انکساری چشم دانست كه براي بهبود وضعيت بينايي افراد دوربين، نزديك‌بين و همچنين افراد مبتلا به آستيگمات چشم به كار مي‌رود. اين جراحي‌ها به دليل اينكه فرد را از عينك بي‌نياز كرده و بينايي مناسبي در اختيار فرد قرار مي‌دهند مورد استقبال قرار گرفته‌اند. واژه‌ی لیزیک امروزه بعنوان یک اصطلاح عمومی نیز به کار می‌رود که خود شامل انواع جراحی‌هایی است که در آن از لیزر جهت اصلاح عيب انكسارى استفاده می‌شود.

انواع جراحی‌های لیزری وجود دارند که بنابه نوع آسیب چشم به کار گرفته می‌شوند. برخي دسته‌بندي‌ها دو دسته‌ي اصلي جراحي عيوب انكسارى با ليزر را نام مي‌برند كه شامل جراحي پی آر کی و ليزيك مرسوم است. در هر دو روش از لیزر برای تغییر شکل قرنیه استفاده می‌شود اما روش جراحی کمی متفاوت است. در روش لیزیک، یک فلپ نازک در قرنیه ایجاد می‌شود و بافت از زير ان برداشته شده و پس از جراحی به جایگاه خود بازگردانده می‌شود. در روش پی-‌آر-‌کی لایه‌ی بیرونى از سطح قرنيه برداشته مى شود و جراحی صورت می‌گیرد.

با گذر زمان این بخش خودبه‌خود ترمیم می‌یابد. روش‌های جراحی لیزری دیگری نیز علاوه بر موارد ذکرشده وجود دارند که از جمله‌ی آنها می‌توان به لیزیک با استفاده از لیزر فمتوسکوند اشاره کرد که کاربرد فراوانی که جراحی چشم یافته‌است. امروزه استفاده از لیزر در جراحی چشم در حال گسترش است و انواع تکنیک‌ها در حال پدیدآمدن هستند که معایب سایر روش‌ها را رفع کرده و مزایای جدیدی را ایجاد می‌کنند. در ادامه‌ي اين مطلب به معرفی جراحی لیزیک مرسوم، و جراحی با لیزر فمتوسکوند خواهیم پرداخت.

لیزیک مرسوم (LASIK: laser in-situ keratomileusis) :

این روش جراحی برای افراد نزدیک‌بین، دوربین همچنین افرادی که دچار آستیگمات چشم هستند می‌تواند استفاده شود و روش مناسبی برای جایگزینی عینک یا لنزهای تماسی است. نکته‌ی مهم در مورد این جراحی این است که همه افراد کاندید مناسبی برای جراحی نیستند. در صورتی که قرنیه‌ی چشم انحنای مناسب خود را از دست بدهد، نور پس از تماس با قرنیه در مسیر مناسبی حرکت نمی‌کند، در نتیجه تصویر تشکیل‌شده از اشیا، تار خواهدبود. روش لیزیک روشی است که با استفاده از لیزر، تغییر شکلی در قرنیه اینجا می‌کند. در نتیجه، وضعیت بینایی بهبود می‌یابد.

روش جراحی لیزیک برای چه افرادی مفید است؟

افراد نزدیک‌بین :

افراد نزدیک‌بین افرادی هستند که چشم آنها اجسام نزدیک‌تر را واضح‌تر از اجسامی در فاصله‌ی دورتر می‌بیند. زمانی نزدیک‌بینی ایجاد می‌شود که کره‌ی چشم نسبت به قرنیه کشیده‌تر باشد. این مسئله باعث می شود تا نور به جای تمرکز بر روی شبکیه، در جلوی آن متمرکز شود و تصویر ایجادشده بر روی شبکیه تار باشد.

افراد دوربین :

افراد دوربین افرادی هستند که چشم آنها اجسام دورتر را واضح‌تر نسبت به اجسام نزدیک‌تر می‌بیند. این حالت زمانی ایجاد می‌شود که قرنیه صاف‌تر و یا کره‌ی چشم نسبت به قرنیه کوتاه‌تر از حالت طبیعی باشد. در این حالت نور به جای متمرکزشدن بر روی شبکیه در نقطه‌ای در پشت آن متمرکز می‌شود.

افرادی که چشم آنها دچار آستیگمات است :

در صورتی که قرنیه چشم به صورت نامتوازنی انحنا یابد نمی‌تواند نور را به طور متناسب متمرکز کند.

چه افرادی نمی‌توانند از جراحی لیزیک استفاده کنند؟

برای اینکه که بتوان جراحی لیزیک را بر روی یک فرد انجام داد لازم است تا قدرت بینایی فرد در طول یک بازه‌ی زمانی مشخص (معمولاً یک سال) پایدار باشد، به این معنی که طی یک سال قبل از جراحی لیزیک شماره‌ی چشم آنها تغییر نکرده‌باشد. همچنین جراحی لیزیک بر روی افراد زیر ۱۸ سال معمولاً صورت نمی‌گیرد. برخی بیماری‌ها نیز وجود دارند که می‌توانند عوارض جراحی لیزیک را افزایش دهند. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:

• خشکی چشم
• گلوکوم
• مردمک بزرگ
• آب مروارید
• عفونت چشم، از جمله تبخال چشمی یا کراتیت
• قوز قرنیه: این بیماری باعث می‌شود قرنیه به مرور زمان نازک شود.

نکاتی که قبل و پس از جراحی لیزیک باید رعایت شوند :

• با توجه به اینکه استفاده از لنزهای تماسی می‌تواند شکل قرنیه را تغییر دهد بنابراین نتایج جراحی لیزیک را تحت تاثیر قرار می‌دهد، پس لازم است تا فرد، بسته به نوع لنز خود چند هفته قبل از جراحی لیزیک از استفاده از آنها خودداری کند. برای لنزهای تماسی نرم حداقل دو هفته و برای لنزهای سخت حداقل ۴ هفته دوری از لنز ضروری است.
• پس از جراحی لیزیک از پوشیدن لباس‌هایی که پرز معلق در هوا ایجاد می‌کنند خودداری شود.
• با توجه به اینکه این جراحی به صورت سرپایی انجام می‌شود و فرد پس از جراحی می‌تواند محل درمان را ترک کند، باید وسیله‌ی ایاب و ذهابی در اختیار داشته‌باشد که لازم نباشد در طی آن رانندگی کند.
• استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و مواد آرایشی به دلیل ایجاد آلودگی در صورت باید متوقف شود. با توجه به این که عفونت چشم مسئله‌ای خطرناک است معمولاً به مدت حداقل دو هفته افراد از استفاده از مواد آرایشی در اطراف چشم منع می‌شوند.
• پس از جراحی لیزیک از مالش چشم خودداری شود زیرا می‌تواند باعث آسیب‌هایی شود که برای بهبود آن نیاز باشد تا جراحی دیگری بر روی چشم صورت بگیرد.
• معمولا پس از جراحی لیزیک احساس سوزش، ناراحتی و درد ملایم طبیعی است. همچنین برخی افراد پس از جراحی احساس می‌کنند که در چشم آنها چیزی افتاده است که معمولا همه این علائم در طی چند روز رفع می‌شوند.
• پس از جراحی لیزیک فرد فوراً باید در اتاق تاریکی استراحت کند و جهت محافظت از چشمان خود از عینک‌های تیره استفاده نماید.
• داروهایی که پس از جراحی لیزیک تجویز می‌شوند ممکن است شامل آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد التهاب باشند که فرد بین ۵ تا ۱۴ روز باید از آن‌ها استفاده کند. برای مرطوب نگه‌داشتن چشم‌ها از اشک مصنوعی بدون مواد نگهدارنده استفاده شود.
• تا بهبودی کامل چشم لازم است تا افراد بین یک تا دو ماه از شناکردن خودداری کنند. سایر ورزش‌ها در صورتی که برخورد زیادی ندارند سه روز پس از جراحی و در صورتی که ورزش‌هایی پر تنش هستند حداقل ۴ هفته پس از جراحی می‌توان انجام داد.

زمان بهبود جراحی لیزیک چقدر است؟

با اینکه افرادی که تحت جراحی لیزیک قرار گرفته‌اند پس از جراحی می‌توانند دید مناسبی داشته‌باشند اما بهبود کامل وضعیت چشم بین ۳ تا ۶ ماه به طول می‌انجامد.

عوارض جراحی لیزیک چیست؟

معمول‌ترین عوارض جراحی لیزیک شامل موارد زیر هستند :

• خشکی چشم : این مسئله که بین ۶ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد به دلیل کاهش تولید اشک توسط چشم است. برای حل این مشکل می‌توان از قطره‌های اشک مصنوعی استفاده کرد.
• تغییر در بینایی : یک نفر از هر پنج نفر که جراحی لیزیک بر روی آنها صورت می‌گیرد گزارشاتی از مشاهده‌ی هاله‌های نور، الگوهای ستاره‌مانند و درخشش نور را گزارش می‌کنند. این مشکل معمولا طی چند روز رفع می شود. گاهی برای حل این مشکل زمان طولانی‌تری (بین ۳ تا ۶ ماه) لازم خواهدبود.

برخی افراد پس از جراحی لیزیک احساس می‌کنند که در درون چشم آنها چیزی افتاده است. همچنین این افراد تاری دید را نیز گزارش می‌کنند. معمولاً این مشکل با مصرف کورتیکواستروئیدها و در طیح چندهفته رفع می‌گردد.
علاوه بر موارد مطرح‌شده، مشکلات نادری نیز وجود دارند که اگرچه به ندرت رخ می‌دهند اما می‌توانند مشکلات حادی را ایجاد کنند. این عوارض نادر شامل موارد زیر هستند:

• نوروپاتی بینایی ایسکمیک: در صورتی که جریان خون به اعصاب بینایی نرسد، می‌تواند باعث از دست رفتن بینایی شود.
• جداشدگی شبکیه
• خونریزی در پشت چشم
• کراتیت عفونی
• جداشدن زجاجیه خلفی

لیزیک با لیزر فمتوسکوند (Femtosecond-assisted LASIK) :

لیزر فمتوسکوند یک لیزر فروسرخ است که می‌توان بوسیله‌ی آن به آسیب کنترل‌شده‌ی بافت پرداخت. امروزه سیستم‌های لیزر فمتوسکوند مختلفی طراحی و بکار گرفته‌می‌شوند. این روش به نام فمتولیزیک نیز شناخته می‌شود.

تفاوت جراحی فمتوسکوند با جراحی لیزیک مرسوم و جراحی پی آر کی :

در حقیقت جراحی فمتوسکوند، نوعی جراحی با لیزر است و مانند سایر روش‌های جراحی با لیزر، برای تغییر شکل قرنیه و بهبود وضعیت بینایی از لیزر استفاده می‌شود. در لیزیک مرسوم، به جای حذف لایه‌ی بالایی قرنیه، یک فلپ ایجاد می‌شود. این فلپ در روش لیزیک مرسوم توسط ابزار مکانیکی (و نه لیزر) ایجاد می‌شود. در جراحی فمتولیزیک، فلپی که ایجاد می‌شود با استفاده از لیزرهای فمتوسکوند است و نیازی به استفاده از از ابزارهای مکانیکی نیست. در جراحی پی آر کی برخلاف این دو جراحی، فلپ ایجاد نشده و لایهی بالایی قرنیه به طور کامل برداشته می‌شود. این لایه پس از مدتی خود به خود ترمیم می‌شود.

چه افرادی برای جراحی فمتولیزیک مناسب هستند؟

• افرادی که بالای ۱۸ سال سن دارند
• افرادی که وضعیت بینایی آنها پایدار است و طی یک سال گذشته تغییری در شماره‌ی عینک یا عدسی‌های تماسی آنها ایجاد نشده‌است.
• افرادی که می‌خواهند تحت جراحی فمتولیزیک قرار بگیرند نباید دچار بیماری‌هایی باشند که بهبود زخم‌ها را با مشکل مواجه می‌کند.
• افرادی که قرنیه‌ی نازکی دارند احتمال بالایی برای مشكلات بينايي در اثر جراحی لیزیک دارند.
• افرادی که سابقه‌ی جراحی‌های انکساری را دارند احتمالاً از جراحی فمتو یا سایر انواع لیزیک منع شوند.

برخی از بیماری‌ها نیز وجود دارند که افراد مبتلا به آن‌ها معمولا از جراحی لیزیک منع می‌شوند. این بیماری‌ها شامل بلفاریت یا پلک ملتهب، خشکی چشم، هرپس سیمپلکس ( تب خال)،هرپس زوستر، ایریتیس یا آماس عنبیه، فشار چشم و پیرچشمی است. لازم است تا پزشک متخصص از وجود این بیماری‌ها در فرد آگاهی داشته‌باشد.

مکانیسم انجام جراحی لیزیک فمتوسکوند :

در این جراحی از دو نوع لیزر برای تصحیح بینایی استفاده می‌شود. ابتدا یک لیزر فمتوسکند برای ایجاد فلپ‌های نازک در قرنیه استفاده می‌شود. سپس لیزر دیگری به نام لیزر برانگیخته اکسایمر برای تغییر شکل بافت زیرین قرنیه و تصحیح بینایی استفاده می‌شود. پس از این فرایند، فلپ ایجادشده به محل اصلی خود بازگردانده می‌شود. در این روش، وجود لیزر فمتوسکوند جراح را از تیغ جراحی (میکروکراتوم) بی‌نیاز می‌کند. این تیغه در سایر روش‌ها برای ایجاد فلپ در قرنیه استفاده می‌شود.

مزایای لیزیک با لیزر فمتوسکند چیست؟

اولین مزیت روش‌های لیزیک فمتوسکوند، بی‌نیازی از تیغ جراحی است. سایر مزایای لیزیک فمتوسکوند شامل موارد زیر می‌باشد:

• در این روش کنترل بالایی بر روی ضخامت فلپ ایجادشده در قرنیه وجود دارد.
• خطر سایش قرنیه در طی جراحی کاهش می‌یابد.
• خطر ایجاد آستیگماتیسم بعد از لیزیک کم است.

در برخی از موارد لیزر فمتوسکند این امکان را برای جراح ایجاد می‌کند که فلپ قرنیه‌ی ایجادشده را به حد کافی نازک کند. این مسئله جراح را قادر می سازد تا به مقدار زیادی نزدیک‌بینی را ترمیم کند. با توجه به این‌که فلپ ایجادشده در این جراحی دارای لبه‌هایی است که امکان بازگشت به محل اصلی خود را فراهم می‌کند، زمان التیام آن کاهش یافته و خطر جابجایی به حداقل می‌رسد.

عوارض جراحی فمتوسکوند چیست؟

روش‌های جراحی لیزیک به طور کلی روش‌هایی ایمن هستند که تاثیر بسزایی در تصحیح بینایی دارند. این جراحی‌ها به طور معمول عوارض چندانی ندارند اگرچه احتمال بروز عوارض صفر نیست. در مورد جراحی فمتوسکوند نیز این نوع جراحی به طور عمومی شامل خطرات انواع جراحی های لیزیک است که شامل موارد زیر هستند:

• جراحی تاثیر مورد قبولی نداشته‌باشد و نیاز به جراحی‌های ثانویه ایجاد شود.
• تاثیر جراحی با گذشت زمان کاهش یابد
• مشکلاتی در بینایی همانند مشاهده هاله‌های نور ایجاد شود

علاوه بر این مشکلات عمومی، برخی مشکلات نیز وجود دارند که به صورت اختصاصی مربوط به جراحی فمتولیزیک هستند. این عوارض شامل موارد زیر هستند:

• لایه‌ی حبابی مات (OBL) : در صورتی که حباب‌های گاز در فلپ تجمع پیدا کنند موجب اختلال در عملکرد صحیح لیزر می‌شوند.
• سندروم حساسیت به نور گذرا (TLSS) : ممکن است چند روز یا چند هفته پس از جراحی حساسیت شدیدی نسبت به نور ایجاد شود که باعث مشکلاتی در بینایی شود. برای بهبود این وضعیت ممکن است از استروئیدهای موضعی استفاده گردد.
• نور رنگین‌کمانی (Rainbow glare) : در صورتی که در حین جراحی بی‌نظمی‌هایی در پشت فلپ ایجاد شود می‌تواند باعث شود تا فرد هنگام نگاه‌کردن به منبع نور سفید، باندهای رنگی مانند طیف رنگین‌کمان مشاهده کند.

تلفن مطب تهران : 88713593 - 09309095800
تلفن مطب اصفهان : 36205114

---

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• چه کسانی برای عمل پی آر کی مناسب هستند؟
  تاریخ انتشار : 1401-12-03تاریخ بروز رسانی : 1401-12-13


• نکات مهم در انجام پی آر کی و لیزیک
  تاریخ انتشار : 1400-02-16تاریخ بروز رسانی : 1400-03-22


• عمل لیزیک چشم چیست؟
  تاریخ انتشار : 1400-03-28تاریخ بروز رسانی : 1400-07-14


• آیا تاثیر جراحی لیزیک پس از مدتی از بین می رود؟
  تاریخ انتشار : 1400-06-29تاریخ بروز رسانی : 1400-11-20