علت جدا شدن و پارگی شبکیه چشم و درمان آن

چشم هر انسانی تشکیل شده از لایه ای حساس به نورهای خارجی است که توسط شبکیه چشم، سطح داخلی آن پوشانیده شده است. اجسام و در واقع دنیای بیرونی به وسیله دو بخش از چشم به نام های قرنیه و عدسی روی شبکیه تابیده می گردد. شبکیه نور موجود در محیط را احساس نموده و سیگنالهایی را به مغز میفرستد و باعث می شود تا شما اشیا را به راحتی ببینید. زمانی که شبکیه چشم دچار پارگی شود به اصطلاح جدا شدگی شبکیه رخ می دهد که یکی از بیماریهای شبکیه چشم می باشد.

هنگامی که این اتفاق رخ می دهد شبکیه نمی تواند به خوبی وظیفه خود یعنی انتقال نور و سیگنالها را به مغز انجام دهد و ممکن است دید شما را تار کند. اگر این بیماری به سرعت درمان نشود ممکن است منجر به از دست دادن بینایی فرد شود؛ اما اگر درمان به موقع و توسط یک چشم پزشک متبحر انجام شود بینایی فرد نجات پیدا می کند.

پارگی شبکیه چشم چیست؟

شبکیه یک لایه نازک از سلول‌های عصبی است که در مقابل نور حساس می‌باشند و پشت چشم ما را می‌پوشانند. این سلول ها باعث تبدیل پرتوهای نور به سیگنال‌هایی می‌شود که از طریق عصب بینایی به مغز ارسال می‌شود و باعث درک ما از تصاویر می‌شود، بدون این سلول‌ها و یا در صورت آسیب دیدن آن، قادر به دیدن نخواهیم بود. زمانی که شبکیه (پوشش داخلی چشم) آسیب دیده باشد، پارگی و جدا شدگی شبکیه چشم رخ می‌دهد.

دلایل پارگی شبکیه چشم

رگماتوژن

یکی از علل مهم و شایع پارگی و جداشدگی شبکیه، جدا شدن زجاجیه می‌باشد. زجاجیه مایع شفاف و ژل مانندی است که فضای پشت عدسی چشم را پر می‌کند، این مایع توسط برخی از سلول‌های شبکیه تولید می‌شود و مملو از فیرهایی است که به شبکیه اتصال دارد. با افزایش سن، زجاجیه از محل اتصال خود به شبکیه در پشت چشم فاصله می‌گیرد، (با افزایش سن زجاجیه کوچک، منقبض و نازک می‌شود) در اکثر موارد زجاجیه بدون ایجاد مشکل خاصی از شبکیه جدا می‌شود؛ اما در برخی مواقع اتصالی که به شبکیه دارد به حدی زیاد است که باعث ایجاد کشیدگی و پاره شدن شبکیه در یک یا چند مکان مختلف می‌شود، مایع موجود از پارگی شبکیه عبور می کند و بین شبکیه و دیواره چشم جمع می‌شود و باعث جدا شدن شبکیه از دیواره چشم می‌شود.

کشش و فشار

وجود بافت اسکار روی شبکیه می‌تواند باعث دور شدن آن از چشم شود. بیماری دیابت یکی از عوامل شایع جداشدگی شبکیه چشم می‌باشد. قند خون بالا در مدت زمان طولانی باعث آسیب رساندن به رگ‌های خونی موجود در چشم و تشکیل بافت اسکار می‌شود. این اسکارها و نواحی که تحت فشار و کشش بوده‌اند به تدریج می‌توانند بزرگتر شوند و در نهایت شبکیه را از پشت چشم جدا نمایند.

اگزوداتیو

تجمع مایع زیر شبکیه در فضای بین شبکیه حسی عصبی و اپیتلیوم رنگدانه شبکیه زیرین می‌تواند باعث جدا شدگی شبکیه چشم شود. به عبارتی با جمع شدن مایع، شبکیه چشم دورتر می‌شود. علت اصلی تجمع مایعات در این محدوده ترشح مایع از رگ‌های خونی یا تورم در پشت چشم می‌باشد که می‌تواند به دلیلی یووئیت (التهاب چشم) ایجاد شود.

علائم پارگی شبکیه چشم

• دیدن جرقه های نور در میدان بینایی (به ویژه اگر بخشی از شبکیه تحت کشش باشد احتمال بروز این علامت بیشتر است).
• دیدن اجسام شناور در جلوی چشم که ممکن است به صورت مگس پران، لکه های تاریک یا تار عنکبوت دیده شود.
• تغییر شکل و کج و معوج شدن اشیا مثل وقتی که فرد از پشت یک شیشه موج دار به چیزی نگاه می کند.
• احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم
• کاهش دید ناگهانی

درمان جراحی پارگی شبکیه چشم

در صورتی که جداشدگی شبکیه رخ داده باشد، برای بازگرداندن پرده شبکیه به مکان اصلی خود از شیوه جراحی استفاده می‌شود؛ چرا که جدا شدگی شبکیه به هیچ عنوان به خودی خود و با مصرف دارو بهبود نمی‌یابد.
در صورتی که پارگی هنوز گسترده نشده باشد پزشک شما رتینوپکسی پنوماتیک را پیشنهاد میکند. در طی انجام این روش:

• یک حباب گاز کوچک به زجاجیه (مایع داخل چشم) تزریق میکند
• حباب در مقابل شبکیه فشار وارد میکند و پارگی را میبندد.
• ممکن است شما برای بستن پارگی نیاز به لیزر یا کریوپکسی داشته باشید.
• مایعی که پشت شبکیه جمع شده است توسط بدن دوباره جذب میشود شبکیه مجدداً به پشت دیواره چشم می‌چسبد سپس حباب گاز دوباره شروع به جذب شدن میکند
• شایع‌ترین روش درمان جراحی جداشدگی شبکیه باکل اسکلر (Scleral Buckle) است که در آن یک باکل (نوار سیلیکونی نرم یا اسفنج) با بخیه به صلبیه (سفیدی چشم) دوخته می‌شود. در این راستا دیواره خارجی را زیر فشار قرار داده و به شبکیه جداشده نزدیک‌تر می‌کند.
• ویترکتومی (Vitrectomy) روش درمانی جراحی دیگری است که در شرایط حاد و حساس که تعداد سوراخ‌های ایجادشده در شبکیه بالا بوده یا ابعاد آنها بزرگ است و در مواردی که خون‌ریزی وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، زجاجیه از چشم تخلیه می‌شود و فشار وارده از این راه کاهش یافته و از بین می‌رود. در این حالت و در صورت وجود خون‌ریزی، خون نیز از سطوح موردنظر پاک می‌شود. سپس سرم نمکی استریل به جای زجاجیه به چشم تزریق می‌شود (لازم به ذکر است که این مورد هیچ گونه اخلالی در بینایی و کارکرد چشم ایجاد نخواهد کرد)، سوراخ به وجود آمده نیز با لیزر بسته می‌شود.

اقدامات پس از عمل پارگی شبکیه چشم

متورم بودن چشم و احساس درد پس از جراحی، بسیار طبیعی است. به طور معمول، بر اساس توصیه و نظریات پزشک معالج، قطره‌های آنتی‌بیوتیک و ضدالتهاب تا چندین هفته پس از جراحی برای بیمار تجویز می‌شود. در بعضی موارد از بیمار خواسته می‌شود تا چند هفته پس از جراحی سر خود را صاف نگه دارد، به صورت طاقباز نخوابد و در هنگام خواب نیز حالت نیمه نشسته داشته باشد. عمل کردن به توصیه‌های پزشک به صورت دقیق مانند تمامی جراحی‌ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در این مورد بیمار لازم است بر اساس روتینی که پزشک معالج برای او تعیین می‌نماید برای معاینه و چک‌آپ به پزشک خود مراجعه نماید.

مدت زمان عمل جراحی پارگی شبکیه

مدت زمان مورد نیاز جهت انجام این پروسه ، با توجه به شدت آسیب دیدگی و پارامترهایی از این قبیل، متفاوت است ؛ اما در حالت کلی گفته می شود که عمل جراحی شبکیه به 3 الی 4 ساعت زمان نیاز دارد.

اقدامات فوری در پارگی شبکیه چشم

در صورت بروز هر یک از علائم زیر حداکثر ظرف ۲۴ ساعت به چشم پزشک مراجعه کنید:

1. احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم
2. دیدن جرقه های نوری
3. بروز مگس پران جدید و یا افزایش تعداد مگس پران (اجسام شناور در جلوی چشم)
4. دیدن شبکه های تور مانند در جلوی چشم
5. هر نوع کاهش دید ناگهانی

عوارض پارگی شبکیه چشم

زمانی که شبکیه چشم دچار پارگی شود به اصطلاح جداشدگی شبکیه رخ می دهد. هنگامی که این اتفاق رخ می دهد شبکیه نمی تواند به خوبی وظیفه خود را یعنی انتقال نور و سیگنالها را به مغز انجام دهد و ممکن است دید شما را تار کند. اگر بیماری شبکیه چشم به سرعت درمان نشود ممکن است منجر به از دست دادن بینایی فرد شود.

هزینه عمل جراحی پارگی شبکیه

هزینه این پروسه درمانی پس از معاینه چشم توسط جراح مشخص می شود؛ زیرا موارد بسیاری در برآورد قیمت این پروسه درمانی تأثیرگذار می باشد که به عنوان مثال شرایط بیمار، میزان پیشرفت بیماری، تبحر پزشک معالج و غیره در آن محاسبه می شود.